-'๑'- ที่มาแห่งหนี้

         หนี้อาจมีที่มาได้หลายทาง  บางอย่างเป็นที่มาที่เป็นสิทธิทางหนี้โดนตรงบางอย่างก็เป็นที่มาแห่งหนี้ที่เป็นสิทธิเยียวยา โดยรวมอาจกล่าวได้ว่า หนี้อาจมีที่มาได้ดังนี้

1.     นิติกรรม เป็นที่มาสำคัญของหนี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งนิติกรรมที่มีวัตถุแห่งสิทธิเป็นทรัพย์สิน เช่น สัญญาซื้อขาย สัญญาแลกเปลี่ยน สัญญาให้ สัญญาจ้าง สัญญาค้ำประกัน เป็นต้น แต่นิติกรรมบางอย่างเป็นนิติกรรมที่ก่อตั้งสถานะของบุคคลเช่น การหมั้น การสมรส การจดทะเบียนรับรองบุตร การรับบุตรบุญธรรม เหล่านี้มิก่อให้เกิดสิทธิทางหนี้โดยตรง

2.     นิติเหตุ เป็นที่มาอีกทางหนึ่งของหนี้ ได้แก่ ละเมิด จัดการงานนอกสั่ง และลาภมิควรได้ โดยความรับผิดในเรื่องละเมิดนั้นเป็นสิทธิเยียวยา ( Remedial Right ) โดยกฎหมายรับรองสิทธิในชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ชื่อเสียง ทรัพย์สิน และอื่นๆไว้ เมื่อมีการล่วงสิทธิเหล่านี้ก็ดีหรือเมื่อบกพร่องต่อหน้าที่ทำให้เกิดความเสียหายขึ้นก็จะต้องมีการเยียวยาแก่ผู้เสียหายคือทำให้เกิดสิทธิเรียกร้องให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน ส่วนการจัดการงานนอกสั่งและลาภมิควรได้นั้น เป็นเรื่องที่กฎหมายบัญญัติไว้ให้มีสิทธิเรียกร้องเมื่อมีกรณีตามที่กฎหมายบัญญัติไว้

3.     เหตุอื่นๆ นอกจากนิติกรรมและนิติเหตุที่เป็นที่มาหลักของหนี้แล้วก็ยังมีกรณีอื่นที่มาใช้สิทธิเรียกร้องในลักษณะนี้อีก  เช่น การที่กฎหมายบัญญัติให้สิทธิที่เกี่ยวกับสถานะของบุคคลและเมื่อไม่ปฏิบัติตามนี้ก็อาจเรียกเป็นตัวเงิน เช่น ค่าอุปการะเลี้ยงดู ระหว่างบิดามารดากับบุตร ระหว่างสามีภรรยา เป็นต้น รวมทั้งการที่กฎหมายบัญญัติให้บุคคลต้องมีหน้าที่ต่างๆ ที่อาจบังคับทางหนี้  เช่น หน้าที่ชำระภาษีอากร เป็นต้น^[1]

_____________________________________

^[1]สุนทร มณีสวัสดิ์. คำอธิบายประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ : หนี้. พิมพ์ครั้งที่ 2. (กรุงเทพฯ: วิญญูชน,2533), หน้า 21.